تيمورتاش نقش مسلطي در همه حوزه هاي سياسي و اجرايي كشور ايفا مي كرد . او در نشست هاي هيئت دولت حضور مي يافت و كابينه ديدگاه هاي وي را به مثابه اراده شاه تلقي مي كرد . حتي در مجلس نيز اين مداخلات در گسترده ترين سطح ادامه داشت او در مجلس فراكسيوني از اكثريت پديد آورده بود و هر هفته با اكثريت قاطع نمايندگان ديدار مي كرد . درنتيجه لوايح و قوانين پيشنهادي دولت بي كم و كاست به تصويب مي رسيد . 

به طور كلي تيمور تاش در همه امور كشور جز حوزه نظامي و انتظامي دخالت داشت . به تعبير دشتي :

«تيمور تاش ظرف مدت دو سه ساله باد وكالت را از دماغ وكلايي كه امر برآنها مشتبه بود و خيال مي كردند مي توانند صاحب راي و نظري در سياست باشند بيرون كرد . همچنين از مداخله اي كه عموماً نمايندگان در حوزه وكالتي خود كنند و از اين حيث مزاحم كار هاي وزارت خانه ها مي شدند جلو گيري مي كرد . مگر اين كه تقاضاي نماينده معقول بوده و منافاتي با جريان هاي كار وزارت خانه ها نداشته باشند .» 1 

ترديدي نيست كه تيمور تاش همه حوزه هاي سياسي - اجتماعي كشور را زير نظر داشت و با توجه به اداره عاقلانه كشور مطابق با خواست رضا شاه ، به معتمد ترين يار وي تبديل شد . چنان كه رضا شاه اندكي پس از انتخاب او به وزارت دربار ، خطاب به وي گفت :

«از امروز به بعد ما دو نفر ايران را اداره خواهيم كرد . كارهاي نظامي اش با من و كار هاي سياسي اش با تو .»  2

در عمل نيز كار نامه تيمور تاش چيزي جز اين را نشان نمي داد ، اما همين شخص با همين پايگاه قرباني خود كامگي شاهي شد كه با استبداد مطلق خود نمي توانست به هيچ حزبي يا تشكل سياسي اعتماد ورزد . تيمور تاش تا سال1310بعد از شاه ، شخص اول كشور بود. در جلسات هيئت وزيران شركت مي كرد ، تعيين سفرا ، وزراي مختار ، مقامات حساس و استانداران تماما از طرف او انجام مي گرفت . تيمور تاش نمايندگان را نيز تحت سلطه خود قرار داده بود و با تشكيل جلسات منظمي اصول عقايد خود را در تصويب قوانين و رويه مجلس به آنها تفهيم مي كرد . وزير در بار همه ساله يك سفر دو ماهه به اروپا داشت و در اين سفر ها با سلاطين و روئساي جمهور و مقامات بلند پايه كشور هاي اروپايي مذاكره مي كرد .

- علي اكبر داور : پس از كودتاي 1299 داور به علت آشنايي و همكاري سابق با سيد ضياء الدين طبا طبايي عامل سياسي كودتا ، عازم ايران شد تا سهمي از تغيير و تحولات نيز نصيب او شود . او ابتدا به كار وكالت دادگستري پرداخت و در سال 1300 وارد وزارت فرهنگ شد و در سال 1301 از ورامين به وكالت مجلس شوراي ملي انتخاب گرديد . وي در مجلس با كمك روزنامه خود يعني « مرد آزاد» با عده اي از دوستان خود هسته مستقلي براي كمك و مساعدت به رضا خان سردار سپه و وزير جنگ تشكيل داد و در حقيقت بايد گفت تخم ترقي سريع را در مغز سردار سپه ، داور كاشت . در اين مجلس داور با تيمور تاش و فيروز « نصرت الدوله » نزديك شد و اين نزديكي به قدري زياد بود كه آن سه نفر نام مثلث سياسي گرفتند .

داور يكي از طراحان خلع سلطنت احمد شاه و پادشاهي رضاشاه پهلوي بود . او طرحي به عنوان ماده واحده تهيه كرد و به امضاء اكثر نمايندگان مجلس رسانيد . طرح مذبور خلع سلطان احمد شاه و واگذاري حكومت موقت به رضا خان پهلوي و تشكيل مجلس مؤسسان براي تصميم گيري نهايي در باره سلطنت دائمي او بود . از جمله مخالفين اين طرح سيد حسن مدرس و بعد دكتر محمد مصدق بود . وي مدتي وزير فوائد عامه و تجارت بود و بعد مدت هفت سال وزير دادگستري بود . غير از تاسيس دادگاهها و دادسرا ها در سطح كشور، سازمان ثبت اسناد و مدارك را بوجود آورد ، دفاتر رسمي ازدواج طلاق و دفاتر اسناد رسمي تشكيل داد؛ ... و اين كه فعاليت هاي زيادي در جهت اهداف و برنامه هاي حكومت انجام داد . در سال 1312 از وزارت دادگستري به وزارت دارايي معرفي گرديد و فعاليت ها و اقدامات اصلاحي زيادي هم در اين جا انجام داد . با توجه به اين سوابق و بي اعتنايي رضا شاه به او و ترس از دچار شدن به سرنوشت دوستان سابق خود ، تصميم به خود كشي گرفت . 3 

- فيروز فيروز ( نصرت الدوله) : يكي از اعضاي اتحاد سه گانه وثوق الدوله و واسطه قرارداد بد نام 1919 ، فردي توانا و متكي به خود ، اما كاملاً غير اخلاقي ، فوق العاده خود خواه و تا سر حد وقاحت فرصت طلب بود او با رنجاندن وثوق الدوله و كنار گذاشتن مدرس به روشني نشان داد كه حاضر است روح و روانش را   به بهترين خريدار بفروشد 4 

نصرت الدوله مدت دو سال والي فارس بود و در دوره پنجم از كرمانشاه به وكالت انتخاب شد . و بعد به عنوان وزير دادگستري وارد كابينه سردار سپه شد و در بهمن 1305در ترميم كابينه مستوفي ، وي به وزارت ماليه معرفي شد و تا سال 1308در همين سمت باقي ماند . وي به دليل مسائل مالي تحت تعقيب دادگستري قرار گرفت و محاكمه و زندان شد وي با پرداخت غرامت و موافقت رضا شاه از زندان آزاد شد . در سال 1315مجددا دستگير و به سمنان تبعيد شد . پس از چندي در زندان سمنان تلف شد .

علت دستگيري و بازداشت و قتل نصرت الدوله مربوط مي شود به قضاياي فارس كه در سال 1308 اتفاق افتاد . گويا نصرت الدوله به اتفاق صارم الدوله والي فارس با كمك سردار اسعد بختياري قصد بر انداختن رژيم پهلوي را داشتند . موضوع قبل از آنكه آفتابي شود فاش مي گردد و قواي نظامي غائله را مختوم مي كند . 5 

پي نوشت ها:

1- علي دشتي ، 55، چاپ دوم ، تهران: امير كبير، 1355، ص139

2- جواد شيخ الاسلام ، صعود و سقوط تيمور تاش (به حكايت اسناد محرمانه وزارت خارجه انگليس ) ، تهران : قومس ، 1376، ص9

3- باقر عاقلي ، شرح حال رجال سياسي و نظامي معاصر ايران ، جلد دوم ، تهران : نشر گفتار و نشر علم ، 1380، ص664-661

4- محمد علي همايون كاتوزيان ، اقتصاد سياسي ايران : از مشروطيت تا پايان سلسله پهلوي ، ترجمه محمد رضا نفيسي و كامبيز عزيزي ، چاپ دوازدهم ، تهران : نشر مركز ، 1358 ، ص 152

5- باقر عاقلي ، همان ، جلد دوم ، ص 1139-1138

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: